نشانه جغرافیایی چیست؟
نشان جغرافیایی نشانه‌ای است که بر روی کالاهایی که دارای یک منطقه جغرافیایی خاص بوده و کیفیت و شهرت آن بواسطه آن منطقه جغرافیایی می‌باشد، بکار می رود. بطور عام، یک نشانه جغرافیایی شامل نام و محل منشاء کالاهاست.
نشانه‌های جغرافیایی می‌توانند کیفیت خاص یک محصول را که بواسطه عوامل انسانی که در محل تولید آن محصول وجود دارند، برجسته و نمایان سازند، نظیر سنتها و مهارت‌های خاص تولید . محل منشأ می‌تواند یک روستا، یک شهر، یک منطقه با یک کشور باشد. یک مثال برای کشور کلمه (سوئیس) است که در بسیاری از کشورها بعنوان یک نشانه جغرافیایی برای محصولات ساخت سوئیس بویژه ساعت در نظر گرفته می‌شود.
نشانه‌های جغرافیایی برای اطلاع مصرف کنندگان از منشأ و کیفیت محصولات بکار می‌روند. بسیاری از نشانه‌های جغرافیایی شهرت با ارزشی را کسب کرده‌اند که در صورت عدم حمایت کافی از آنها ممکن است که توسط عوامل تجاری متقلب مورد سوء استفاده قرار گیرند.
تفاوت بین نشانه‌های جغرافیایی و علامت تجاری چیست؟
علامت تجاری نشانه‌ای است که توسط یک شرکت مورد استفاده قرار می‌گیرد تا کالاها و خدمات خود را از کالاها و خدمات سایر شرکتها متمایز کند. علامت تجاری به صاحب آن حق منع دیگران از استفاده از آن علامت را می‌دهد. نشانه جغرافیایی به مصرف کنند می‌گوید که یک محصول در یک مکان خاص تولید شده و دارای خصوصیات خاصی می‌باشد که بواسطه محل تولید آن است.
چگونه نشانه‌های جغرافیایی در سطح بین المللی حمایت می شوند؟
تعدادی از معاهدات اداره شده توسط وایپو، حمایت از نشانه‌های جغرافیایی را فراهم می‌آورند، بویژه کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی 1883، و معاهده لیسبون به منظور حمایت از اسامی مبدأ و ثبت بین المللی آنها.
نقش وایپو در حمایت از نشانه های جغرافیایی چیست؟
وایپو تعدادی از معاهدات بین المللی را اداره می‌کند که جزاً یا کلاً به حمایت از نشانه‌های حغرافیایی می‌پردازند (به ویژه کنوانسیون پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی، و معاهده لیسبون برای حمایت از اسامی مبدأ و ثبت بین المللی آنها). بعلاوه کشورهای عضو وایپو و سایر کشورهای ذینفع در جلسات وایپو راه‌های جدید برای ارتقاء حمایت بین المللی از نشانه‌های جغرافیایی را دنبال می‌کنند. سابقه تاریخی این سازمان به کنوانسیون های پاریس برای حمایت از مالکیت صنعتی، تجاری، کشاورزی و کنوانسیون برن برای حمایت از مالکیت ادبی و هنری برمی گردد.
در سال 1883 میلادی کنوانسیون پاریس برای حمایت از حقوق مالکیت صنعتی و در سال 1886 میلادی کنوانسیون برن برای حمایت از حقوق مالکیت ادبی و هنری به تصویب رسیدند. هریک از این دو کنوانسیون برای اداره امورشان اتحادیه ای را پیش بینی کردند و در سال 1893 میلادی یک دفتر بین المللی مشترک بنام دفتر بین المللی متحد برای حمایت از حقوق مالکیت معنوی برای انجام امور اتحادیه های فوق تأسیس گردید و این دفتر تا سال 1967 میلادی زیرنظر دولت کنفدراسیون سوئیس اداره می شد.در سال 1967 میلادی کنوانسیون تأسیس سازمان جهانی مالکیت معنوی به تصویب رسید و ازجمله وظایف آن تائید خدمات اداری اتحادیه های پاریس و برن و دیگر اتحادیه های مخصوص که در رابطه با اتحادیه های مزبور تأسیس شده اند، می باشد این سازمان در سال 1974 به عنوان یکی از سازمانهای تخصصی سازمان ملل متحد پذیرفته شده است.
ثبت نشان جغرافیایی درایران
تصویب قانـــون حمایت از نشانه های جغرافیایــــی کالا (مصوب 7/11/1383) و آئین نامه مربوطه
این قانون و آئین نامه اجرايي مربوط براي اولين بار امکان ثبت و حمایت از کالاهای واجد شرایط نشان جغرافیائی را در كشور فراهم ساخته و بدین ترتیب ظرفیت قانونی لازم بمنظور حمایت از بعضی محصولات نظیر صنایع دستی، فرش و محصولات غذایی نظیر پسته و زعفران، درقالب نشان ايجاد گردیده است. اضافه می نماید ارتقاء سطح آگاهی عمومی، اطلاع رسانی در این حوزه ازجمله برنامه های سازمان است تا تجار ما بتوانند باتوجه به تنوع نشان جغرافیایی کشورمان با ثبت این حقوق ضمن هویت بخشی به کالاهای واجد حمایت نشان نظیر فرش و صنایع دستی از آثار حمايتي ثبت اين حقوق در رونق تجارتي بازاهای داخلی و بین المللی بهره مند گردند. باتوجه به اینکه کشور ما عضو کنوانسیون پاریس راجع به حمایت از نشان جغرافیایی می باشد می‌توان این نشان های جغرافیایی را در سایر کشورهای عضو ثبت و تحت حمایت قرار داد. جهت کسب اطلاعات بیشتر می توانید به وب سایت اداره کل مالکیت های صنعتی به آدرسwww.iripo.ssaa.ir مراجعه فرمایید.
لازم به ذکر است نشان جغرافیایی ” منبت آباده” به عنوان اولین نشانه جغرافیایی در صنایع دستی کشور، توسط شرکت تعاونی هنرمدان مهبد هنر آباده طی سال های 92 و 93 در سطح ملی و بین المللی به ثبت رسید.